سعادت زناشویی

رمان سعادت زناشویی، نوولایی کوتاه از لئو تولستوی، نویسنده برجسته روسی، که در سال 1859 نگاشته شد و با ترجمه‌ای روان از سروش حبیبی توسط نشر چشمه به چاپ رسیده، به کاوشی عمیق در دل ازدواج، عشق پرشور و استحاله تدریجی آن پس از پیوند می‌پردازد. روایت از زبان ماشا، دختری هفده‌ساله، پیش می‌رود که پس از مرگ مادر و خواهرش، کاتیا، سرگئی میخائیلوویچ – دوست قدیمی پدر و مردی سی‌وشش‌ساله – برای سرپرستی خانواده به خانه‌شان می‌آید؛ عشقی ناگهانی میان آن دو جوانه می‌زند، به ازدواجی پر از شور و شوق می‌انجامد و زندگی‌شان در روستای آرام پُکروسک با روزهایی سرشار از نزدیکی و کشف آغاز می‌شود. اما با گذر زمان، شکاف سنی آشکارتر می‌گردد: سرگئی در آستانه چهل‌سالگی، به آرامش و سادگی روستایی پناه می‌برد، در حالی که ماشا، جوانی بیست‌ساله و پر از هیجان، در جستجوی تجربیات نوین و هیجان‌های تازه است؛ او بدون محدودیت شوهر، به مهمانی‌های پترزبورگ کشیده می‌شود و در دل این گرداب، به مردی ایتالیایی دل می‌بندد، گویی در پی بازیافتن عشقی که در روزمرگی زناشویی رنگ باخته. تولستوی، که خود با همسری جوان‌تر ازدواج کرده و آرزوی زندگی‌ای ساده و بی‌آلایش داشت، شاید این روایت را از دل تجربیات شخصی‌اش برکنده باشد؛ او این اثر را «افشاگری شرم‌آوری» خوانده که از صمیمیت‌های پنهان زندگی می‌گوید و خواننده را به تأمل در گذرا بودن شور جوانی و پایداری عشقی متفاوت – مبتنی بر احترام و فرزندان – وا می‌دارد.

«در آن زمستان تنها، پس از مرگ مادر، خانه‌مان چونان غاری خالی به نظر می‌رسید؛ اما ورود سرگئی میخائیلوویچ، با گام‌های محکم و نگاهی که انگار همه چیز را می‌دید، نور تازه‌ای آورد. او که سال‌ها پیش با من بازی می‌کرد و مرا "بنفشه کوچک" می‌نامید، اکنون چونان سایه‌ای آشنا در کنارم بود، و من، هفده‌ساله و بی‌قرار، ناگهان دلم به سویش پر کشید – نه چونان دختری به پدر، که چونان زنی به یار؛ و در آن شب‌های سرد، زیر نور شمع، عشقی جوانه زد که جهان را برایم نو کرد، بی‌آن‌که بدانم طوفان‌های پیش رو، آن را به کجا خواهد برد.»