سنت و مدرنیته

 (ریشه یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی در ایران عصر قاجار)

تاریخ پر فراز و نشیب کشور ایران، حکومت ها و پادشاه های زیادی به خود دیده و که هر کدام به فراخور اقدامات صورت گرفته نقشی در سرنوشت این دیار کهن داشته اند. اما یکی از دوره های برجسته ی سیاسی در تاریخ ایران زمین، دوره ی قاجاریه محسوب می شود.

دکتر صادق زیبا کلام، در کتاب سنت و مدرنیته، این بازه ی صد و پنجاه ساله از تاریخ سرزمین مان را از جنبه های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بررسی می کند. آنچه نویسنده بیش از همه در این کتاب مورد هدف قرار داده است، جنبش های اجتماعی و خیزش های مردمی و آشنایی تدریجی آنان با سنت و فرهنگ غربی است. تصور غالب در مورد این دوره ی تاریخی، خفقان و عقب ماندگی و ایستا بودن آن است اما دکتر زیبا کلام با تبیین اصلاحات صورت گرفته، که آن را به چهار بخش اصلاحات عباس میرزا، امیرکبیر و عصر سپهسالار و مشروطه تقسیم می کند، تصویری واقعی تر از ایران در قرن نوزدهم به خواننده نشان می دهد.

به طور کلی در این نه فصل از کتاب سنت و مدرنیته، وضعیت ایران در قرن نوزده، نحوه ی کنترل قدرت قاجارها و برخورد آنان با مذهب، علل عدم رضایت مردم از قاجاریه، جرقه های تغییر و تفکر اصلاح طلبی و اصلاحاتی که در عصر سپهسالار صورت گرفت، تغییرات اعمال شده از خارج و شکل گیری مشروطه و انقلاب و شکست مشروطه خواهی مورد بررسی قرار گرفته است. هر فصل از کتاب با سوالی بنیادی شروع می شود و در پاسخ به آن، ادله ی تاریخی و جامعه شناسی مطرح می شود.