مادر

ماکسیم گورکی (1868-1936)، رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و مقاله‌نویس برجسته روسیه، از بنیان‌گذاران رئالیسم سوسیالیستی بود و پیوندی عمیق با دوران انقلابی سرزمینش داشت. «مادر»، یکی از مشهورترین آثار او، روایتی پرشور از بیداری آگاهی یک زن بی‌سواد است که بعدها الگویی برای رمان‌های رئالیست سوسیالیستی شد. این رمان، نوشته‌شده در سال 1906، پیش از انقلاب روسیه و بدون سانسور، به عنوان شاهکاری بی‌بدیل از گورکی شناخته می‌شود؛ اثری که روح شورش‌های هولناک علیه استبداد تزاری را در خود نهان دارد. با الهام از رویدادهای واقعی، این کتاب با تمرکز بر چهره‌ی پلاژیا ولاسوا – مادر – و پسرش پاول، زندگی تلخ کارگران کارخانه‌های روسی را در سال‌های پیش از انقلاب 1905 به تصویر می‌کشد و به کاوش در برآمدن طبقه پرولتاریا، نقش زنان در جامعه و نبردهای طبقات فرودست می‌پردازد. اثری که لنین آن را از اهمیتی والا ستود و نقطه‌ی عطفی در ادبیات روسیه به شمار می‌آید؛ کتابی که هم به سبب ارزش تاریخی و هم زیبایی ذاتی‌اش، خوانندگان امروزی را همچنان به دام می‌اندازد.

«در کارخانه، کارگران با دستان زخمی و چشمان خسته، زیر بار چرخ‌های آهنین روزگار، نان می‌جستند. پلاژیا، زنی خمیده از رنج، هر روز با سایه‌ی ترس همسفر بود، تا آنکه صدای پسرش، پاول، چون جرقه‌ای در تاریکی، او را به سوی نوری نو رهنمون شد. "زندگی ما نه پایان، که آغاز مبارزه‌ای است برای آزادی همه." او زمزمه کرد و قلبش، برای نخستین بار، از زنجیرها رها گشت.»