مستاجر

«مستأجر»، رمانی از رولان توپور، نویسنده‌ی فرانسوی‌زبان، که در سال 1964 منتشر شد، داستانی چندلایه است که در مرز میان روان‌شناسی، وحشت و کاوش در هویت و بیگانگی حرکت می‌کند. این اثر، که در پاریس روایت می‌شود، داستان ترلکوفسکی، مردی با تبار لهستانی است که به آپارتمانی جدید نقل مکان می‌کند؛ آپارتمانی که مستأجر قبلی آن به شکلی مرموز خودکشی کرده است. ترلکوفسکی به‌تدریج متوجه رفتارهای عجیب و غریب همسایه‌ها و فضای غریب آپارتمان می‌شود، و این آغاز سفری است که او را به سوی پارانویا، گناه و وسواس سوق می‌دهد.

در یک سطح، «مستأجر» داستانی درباره‌ی تسخیر و ارواح به نظر می‌رسد، اما در لایه‌های عمیق‌تر، مطالعه‌ای روان‌شناختی است از انسانی گرفتار در جهانی خصمانه و ناشناخته. توپور با الهام از نویسندگانی چون کافکا، ادگار آلن پو و شاید هیچکاک، فضایی کابوس‌وار خلق می‌کند که یادآور رمان‌هایی چون «محاکمه»، «قصر» یا «مسخ» است. داستان، ترلکوفسکی را در مسیری از جنون نشان می‌دهد، جایی که مرز میان واقعیت و توهم محو می‌شود و بیگانگی او در شهری متمدن اما بی‌رحم، به اوج می‌رسد. این رمان، کاوشی است در اعماق گناه، ترس و هویت، و پرسشی بنیادین مطرح می‌کند: ما چگونه خودمان را در جهانی که ما را پس می‌زند، تعریف می‌کنیم؟

«مستأجر» با روایتی پرتنش و هولناک، خواننده را به قلب تاریکی‌های روان انسانی می‌برد. این اثر در سال 1976 توسط رومن پولانسکی به فیلمی اقتباس شد که خود او در نقش ترلکوفسکی بازی کرد، و این اقتباس نیز به همان اندازه‌ی رمان، تأثیرگذار و تکان‌دهنده است.

«ترلکوفسکی در تاریکی اتاقش ایستاده بود، به صدای قطره‌های آب از شیر حمام گوش می‌داد. انگار چیزی در دیوارها نفس می‌کشید، چیزی که او را تماشا می‌کرد. پنجره را باز کرد، اما شهر بیرون، پاریس، سرد و غریبه بود. خودش را در آینه دید و لحظه‌ای تردید کرد: این منم؟ یا سایه‌ی کسی که پیش از من اینجا بود؟»