مهربان تر از تنهایی

رمان «مهربان‌تر از تنهایی» نوشته یی‌یون لی، منتشرشده در سال 2014، یکی از آثار برجسته این نویسنده چینی-آمریکایی در ادبیات داستانی معاصر است که با نثری مینیمالیستی، شاعرانه و پرظرافت، روایتی روان‌شناسانه از تنهایی، گناه و سایه‌های گذشته را به تصویر می‌کشد. داستان سرگذشت سه دوست صمیمی – موران، رویو و بویانگ – را در پکن اواخر دهه 1980، در سایه جنبش تیان‌آن‌من، دنبال می‌کند و به امتداد پراکنده زندگی‌شان در بزرگسالی میان چین و آمریکا می‌رسد. محور روایت، حادثه‌ای تراژیک و مرموز است: شائوآی، دوست مشترک آن‌ها، در نوجوانی مسموم می‌شود و بیش از دو دهه با معلولیت شدید دست‌وپنجه نرم می‌کند تا سرانجام درگذرد (الهام‌گرفته از پرونده واقعی مسمومیت ژو لینگ در 1995، به روایت مصاحبه‌های لی در بوکانیستا). این رویداد چون زخمی کهنه، روابط و روان شخصیت‌ها را مسموم می‌سازد؛ موران پس از مهاجرت به آمریکا و طلاق، در انزوای عاطفی و کنترل‌گرایی غرق شده؛ رویو (رuyu) با زندگی آرام اما خالی از پیوندهای عمیق در کالیفرنیا روزگار می‌گذراند؛ بویانگ (boyang) که در پکن مانده، از نظر مالی موفّق اما ناتوان از برقراری روابط انسانی واقعی است. لی بیش از حل معما، بر تأثیر ماندگار این فاجعه بر حافظه، مسئولیت، پشیمانی و هویت تمرکز دارد و در فضایی خاکستری، سهم سکوت‌ها و انتخاب‌های هر فرد را کاوش می‌کند. عنوان رمان پارادوکسی را برجسته می‌سازد: تنهایی گاه مهربان‌تر از روبه‌رو شدن با حقایق ویرانگر است، تمی که در پس‌زمینه سرکوب سیاسی و مهاجرت، لایه‌های اجتماعی-تاریخی می‌یابد. از نظر سبک، نثر دقیق و عمیق لی، ظرایف درونی شخصیت‌ها را بدون هیجان‌های بیرونی می‌شکافد و رمان را برای علاقه‌مندان به عمق اخلاقی و فلسفی، چون آثار جومپا لاهری، تجربه‌ای تأمل‌برانگیز و ماندگار می‌کند، هرچند ریتم کندش ممکن است برای برخی چالش‌برانگیز باشد.

«وقتی پزشک مرگ شائوآی را تأیید کرد، بویانگ نه اندوهی احساس کرد و نه تسکینی، بلکه خشم – خشم از اینکه اشتباه کرده باشد، از اینکه از تجمعی که حق خودش می‌دانستش محروم شده: آن‌ها – او و موران و رویو – در خیالش پیر بودند، کهنسال حتی، مردی و دو زنی که تقریباً عمر فانی‌شان را زیسته بودند و بار دیگر در کنار دریاچه جوانی‌شان همگرا می‌شدند.»