اثری جامع، محققانه و موشکافانه که تأثیرپذیری یکی از شاهکارهای ادبیات کهن فارسی را از متون ادبی گذشته و اثرگذاری آن را بر متون متأخر نشان می‌دهد. محمد پارسانسب در کتاب پیمانه تا پیام به ریشه‌شناسی حکایت‌های مثنوی مولوی و شباهت‌های آن‌ها با متون ادبی، کلامی، دینی، عرفانی و... در آثار پیشینیان پرداخته و شرح می‌دهد که چگونه مولانا با بهره‌گیری از مضامین و حکایات گذشتگان، اثری چنین فاخر را پدید آورده است.

مثنوی معنوی را بی‌شک می‌توان از معجزه‌های ادبیات فارسی و چه بسا ادبیات جهان دانست که همچنان با گذشت قرن‌ها از سرایش آن، هم برای پژوهشگران و هم برای ادب‌دوستان تازگی داشته و دارد. در دوران معاصر آثار ارزشمندی چه به همت محققان ایرانی و چه به کوشش صاحب‌نظران خارجی نوشته شده‌اند که مثنوی را از زوایای گوناگون بررسی کرده‌اند. گاه به تفسیر آن پرداخته‌اند، گاه رموز عرفانی آن را تشریح کرده‌اند، گاه ریشه و منشأ قصه‌های آن را مورد توجه قرار داده‌اند و گاهی نیز در تلاش بوده‌اند تا از میان ابیات سترگ مولوی در این اثر، راهی برای سعادت معنوی و کامیابی بشر بیابند. کتاب پیمانه تا پیام را می‌توان در زمره‌ی چنین آثاری جای داد که با کوشش محمد پارسانسب تهیه و تدوین شده است.

گزیده ای از کتاب:

خلاصه‌ی قصه از زبان مولوی

هود گرد مؤمنان خطی کشید/ نرم می‌شد باد کان‌جا می‌رسید
هر که بیرون بود زان خط، جمله را / پاره‌پاره می‌سُکست اندر هوا…
(دفتر اول، ص 53)

مولانا در دفتر ششم بار دیگر به این قصه بازمی‌گردد و می‌گوید:

بر مثال دایره‌ی تعویذِ هود/ کاندر آن صرصر امانِ آل بود
هشت روزی اندر این خط تن زنید/ وز برون، مثله تماشا می‌کنید…
(دفتر ششم، ص 551)

این حکایت بسیار مجمل که مولانا در دو بیت روایت کرده تلمیحی دارد به آن‌چه از قصه‌ی هود و عذاب قوم عاد در متون دینی، به‌ویژه در تفاسیر قرآنی، آمده است. فروزانفر مأخذ این حکایت را قصص‌الانبیای ثعلبی می‌داند و تأکید می‌کند که ابوالفتوح رازی در جلد دوم از تفسیر خود اشاره‌ای به این موضوع کرده است. به‌علاوه، مضمونِ چیرگی باد بر قوم عاد و امان یافتن ایمان‌آورندگان به هود را در قصص‌الانبیای نیشابوری؛ تفسیر سورآبادی؛ ترجمه‌ی تفسیر طبری؛ تاریخ بلعمی؛ کشف‌الاسرار؛ تفسیر ابوالفتوح رازی؛ و تفسیر گازر می‌توان دید. این واقعه شباهتی دارد با خون شدن آب برای قبطیان و گوارا شدن آن برای سبطیان، در داستان موسی (ع) و فرعون که در تاریخ بلعمی و تفسیر ابوالفتوح رازی نقل شده است. برای اطلاع از این داستان نگاه کنید به «قبطی و آب خواستن او از سبطی» در همین مجموعه.