دوازده صندلی

کتاب «دوازده صندلی» اثری مشترک از ایلیا ایلف و یوگنی پتروف است که آثارشان را با امضای «ایلف و پتروف» منتشر می‌کردند. این رمان، داستانی طنزآمیز است که به شرایط روسیه شوروی پس از انقلاب اکتبر می‌پردازد و ماجرای مردی را روایت می‌کند که برای یافتن یک صندلی، سفری طولانی و پرماجرا را آغاز می‌نماید.

قهرمان کتاب در ادبیات روسیه و میان مردم، جایگاهی ویژه دارد؛ به گونه‌ای که بسیاری از تکیه‌کلام‌هایش به ضرب‌المثل بدل شده‌اند. این داستان، پس از انتشار اولیه در سال 1928، با واکنش سرد مقامات شوروی مواجه شد و تا مدت‌ها در روسیه منتشر نگردید. با این حال، چهره‌های برجسته‌ای همچون ولادیمیر مایاکوفسکی آن را اثری درخشان و ستودنی دانستند.

«دوازده صندلی» روایتی است از سفر پرپیچ‌وخم ایپولیت ماتویویچ برای یافتن یک صندلی. اما چرا این صندلی تا این اندازه اهمیت دارد که کسی برای دستیابی به آن، چنین سفری دورودراز را برمی‌گزیند؟ آن هم در حالی که صندلی مدت‌ها پیش مصادره شده است...

«تریو خوف دهانش را باز کرد و بریده بریده شروع به صحبت کرد: «رفقا! شرایط بین‌المللی کشور ما...» و چنان حقایق مشعشعی بلغور کرد که جمعیتی که جمع شده بودند، از شدت هیجان، نزدیک بود از هوش بروند.»

ایپولیت ماتوِیویچ قبل از انقلاب اکتبر، شخصیت مشهوری بود. برای خودش کیا و بیایی داشت و نماینده اشراف بود. حالا کارش در اداره ثبت مرگ و ازدواج است. او از طرف یکی از تابوت‌سازان مشهور تحت فشار است تا تابوت خوبی برای مادرزن در حال مرگش سفارش دهد. ایپولیت این کار را عقب می‌اندازد. چون معتقد است خیری از او ندیده است. اما پیرزن در روزهای آخر مرگش، درست زمانی که ایپولیت بالای سرش حاضر می‌شود، سراغ سرویس مبلمانش را می‌گیرد. 

چرا این مبلمان اینقدر اهمیت دارد؟ پیرزن توضیح می‌دهد که هنگام ضبط وسایل حاضر نشده است تا الماس‌هایش را تحویل دهد و آن‌ها را در نشیمنگاه صندلی پنهان کرده است. اما صندلی‌ها هم توقیف شده‌اند. ایپولیت حالا سفری را آغاز می‌کند تا این صندلی‌های مشهور و دردسرساز را پیدا کند. 

ایلف و پتروف در کتاب دوازده صندلی، ماجرایی را شرح می‌دهند که در عین طنازانه بودن، نقدی است بر دولت و حکومت شوروی و تمام آنچه که مانند شعارها و تبلیغات خشکش، در نهایت به نابودی آن منجر شد.