ارزیابی شتابزده که می‌توان آن را به راستی نماد روشنفکری ایران در این دهۀ حساس و مهم 40 خواند، با همۀ ویژگی‌ها و خصایلی که از ذهنیت ایرانی در آثار و اندیشه‌های روشنفکران این دوره بازتاب یافت، از توسعه‌گرایی تا نقد توسعه، از چرخش به سمت غرب تا نقد آن تحت عنوان غرب‌زدگی، از توجه به آثار ادبی و هنری غربی به ویژه فرانسوی تا کوشش برای نوعی از بومی‌گرایی و در نهایت بازگشت به خویشتنی که جنبۀ سلبی‌اش بر جنبۀ ایجابی‌اش غلبه داشت و اگرچه می‌دانست چه نمی‌خواهد، اما تصور دقیق و تاریخ‌مند و روشنی از آنچه می‌خواست نداشت.

یکی از ویژگی‌های روشنفکری در این دهه خصلت ادبی و هنری آن است، توجه به فلسفه غرب و اندیشه‌های فلسفی جدید در میان روشنفکران ایرانی بسیار محدود بود و این مورد را به وضوح در آل احمد به عنوان شاخص‌ترین روشنفکر این دهه می‌توان دید. این نکته کمتر مورد توجه کسانی که به تاریخ روشنفکری ایران پرداخته‌اند، قرار گرفته است. حال آنکه عموماً با این فرض اساسی موافق هستیم که فلسفه به معنای عام به عنوان مبنا و بنیاد سایر علوم و معارف اساس و جان‌مایۀ فرهنگ است و دست کم این نکته در مورد فرهنگ غربی صادق است و احتمالاً این نکته‌ای نبوده که از نگاه کسانی چون آل احمد پنهان باشد و از این رو می‌توان پرسید چرا روشنفکری ایرانی در دهه 1340 و آل احمد به طور خاص از فلسفه غفلت ورزید؟