ارزیابی شتابزده

کتاب «ارزیابی شتابزده» مجموعه‌ای از هجده مقاله از جلال آل‌احمد است که در آن به نقد و بررسی مسائل ادبی، اجتماعی، هنری و سیاسی دههٔ چهل خورشیدی پرداخته شده است. این اثر، که در سال 1347 منتشر شد، به‌درستی آیینه‌ای از روشنفکری ایرانی در آن دورهٔ حساس و سرنوشت‌ساز به شمار می‌رود. «ارزیابی شتابزده» بازتاب‌دهندهٔ ذهنیت پویا و در عین حال پارادوکسیکال روشنفکران آن زمان است؛ از گرایش به توسعه‌یافتگی و شیفتگی به فرهنگ غرب، به‌ویژه آثار ادبی و هنری فرانسوی، تا نقد تند و تیز غرب‌زدگی، و از تلاش برای احیای هویت بومی تا جست‌وجوی خویشتن که بیش از آنکه به تعریف روشنی از آرمان‌ها منجر شود، در نفی آنچه نمی‌خواست، متوقف ماند.

برای آشنایی با شیوه نگارش کتاب، بخشی کوتاه از آن:

<<گاهی هم سراغ همدیگر می‌رفتیم. تنها یا با اهل و عیال. گاهی درددلی، گاهی مشورتی از خودش یا از زنش. یا درباره پسرشان که سالی یکبار مدرسه عوض می‌کرد و هرچه زور می‌زدیم بهشان بفهمانیم که بحران بلوغ است و سخت نگیرند، فایده نداشت. یا درباره خانه‌شان که تابستان اجاره بدهند یا نه، یا درباره نوبت آب که دیر می‌کرد و میراب که طمعکار بود... و از این نوع دردسرها که در یک محله تازه‌ساز برای همه هست و باز هم درباره پسرشان که پیرمرد تخم قیام را بدجوری در سرش کاشته بود و عالیه‌خانم کلافه بود.>>