اروپا (چشمه)

تاریخ ادبیات جهان، آکنده از نویسندگان و ادیبانی نام‌آور است که با جادوی قلم‌شان، ذهن خوانندگان را مسحور کرده و آن‌ها را به اندیشه در باب مسائل عمیق زندگی انسانی وامی‌دارند. این هنرمندان، در دوران‌های گوناگون و از سرزمین‌های مختلف برخاسته‌اند و ملیت‌ها و فرهنگ‌های متنوعی داشته‌اند، اما برخی کشورها بستر مناسب‌تری برای پرورش این نوابغ فراهم کرده‌اند. روسیه، یکی از این سرزمین‌های پربار است که از دیرباز زادگاه بسیاری از بزرگان ادبیات بوده. کافی است به نام‌هایی چون الکساندر پوشکین، نیکلای گوگول، لئو تولستوی، فیودور داستایفسکی، آنتوان چخوف و میخائیل بولگاکف اشاره کنیم که کمتر کسی آن‌ها را نشنیده باشد. در میان این اسامی، داستایفسکی درخششی ویژه دارد. او در طول عمر نزدیک به شصت‌ساله‌اش، آثاری برجسته مانند «شیاطین»، «جنایت و مکافات»، «برادران کارامازوف»، «ابله»، «بیچارگان»، «قمارباز»، «تمساح» و دیگر کتاب‌های ماندگار خلق کرد و نام خود را برای همیشه در تاریخ ادبیات روسیه و جهان حک کرد. کتاب «اروپا» با ترجمه مهران صفوی، یکی از آثار کمتر شناخته‌شده اما ارزشمند این نویسنده است. این کتاب، مواجهه داستایفسکی با اروپا و تحولات آن را در سه برهه زمانی متفاوت نشان می‌دهد و شامل سه جستار با عنوان‌های «تأملاتی درخصوص اروپا»، «در اروپا اسلاوفیلی هستیم و بس» و «خطابه‌ی پوشکین» می‌شود. این اثر با نثری روان و جذاب، بخشی از اندیشه‌ها و تجربیات فکری داستایفسکی درباره این قاره را به تصویر می‌کشد و خواندن آن برای علاقه‌مندان به این نویسنده و ادبیات روسی، تجربه‌ای دلپذیر خواهد بود.

«قوهٔ مذکور، که پوشکین فقط با جمیع مردم ما در آن سهیم است، سراپا روسی و ملی است و او در کسوت هنرمندی تمام‌وکمال، لااقل در حیطهٔ کاری خودش یعنی کار هنری، نمایندهٔ تمام‌عیار آن به حساب می‌آید. مردم ما در ژرفای روح‌شان قابلیت تأثر از کل عالم و صلح و آشتی جهانی را دارند و در خلال دو قرنی که از دوران اصلاحات پیوتر می‌گذرد بارها آن را بروز داده‌اند.»