تاریخ جمهوری ارمنستان

کتاب حاضر جلد اول از مجموعه ای سه جلدی است که تاریخ، تلاش و همت مردم ارمنستان برای برپایی حکومتی مستقل و تلاش آن ها در رویارویی با مشکلاتی که وجود داشت را بازگو می کند؛ نویسنده هم چنین در نظر دارد تاریخی مفصل و پیچیده از جمهوری ارمنستان در راه استقلال ارائه دهد.

از بهار سال 1918م، تا زمستان 1920 م، مردم ارمنستان به مدت دو سال و نیم، تلاش مجدانهای در جهت برپایی حکومتی مستقل مبذول داشتند. این حکومت نخستین موجودیت سیاسی آنان پس از گذشت پانصد سال به شمار می‌آمد و مشکلات بسیار و حل‌نشدنی بر سر راهش قرار داشت؛ اما این ملت که مشقات بی‌سابقه‌ی سال‌های 1916-1915م را متحمل شده بود، سخت کوشید تا به موفقیتی همگانی دست یابد. اگر چه ارمنی‌ها کاملاً نامنتظر به استقلال رسیده بودند، اما دیری نپایید که دریافتند، عامل اساسی صیانت ذات و تجدید حیاتشان همین استقلال است.

اکنون با گذشت نیم قرن آشکار شده است که آن لحظه‌ی تاریخی، برای دستیابی ارمنی‌ها به استقلال پایدار، رویدادی بی‌موقع بوده است. چرا که آن فرصت در مقایسه با ملل آسیا و آفریقا بسیار زود، و در برابر تجربه‌ مردم بالکان، بسیار دیر برای ارمنی‌ها پیش آمده بود. این واقعیت که نه ترکیه‌ ناسیونالیست و نه اتحاد شوروی، ارمنستانی مستقل را در قلمرو رومانف و عثمانی سابق برنمی‌تابیدند و قوای متفق و ایالات متحده نیز در به ثمر رساندن برنامه‌ها و تعهداتشان با شکست مواجه شده بودند و ارمنی‌ها خود به تنهایی برای دفاع از کشور قلیل و ضعیف بودند، عواملی بود که منجر به از هم پاشیدن جمهوری ارمنستان شد.