در روزگار ما دیگر ضروری نیست که به تبیین فرضیۀ ناخودآگاهی بپردازیم. از برکت این فرضیه، چنان پیشرفت‌هایی در روان‌شناسی حاصل آمده که ‌هیچ‌کس در این مورد تردیدی ندارد. دیگر هیچ روان‌شناسی نیست که از قبولش امتناع ورزد، زیرا واقعیات بسیار آن را تأیید و توجیه می‌کنند. اگر هم ندانند ناخودآگاهی به‌درستی چیست، دست‌کم می‌دانند که اثر وجودی ناخودآگاهی در پدیده‌هایی ظاهر می‌شود که بی‌کمک آن غیرقابل فهم خواهند بود.