شیطان

کتاب شیطان، نوولایی کوتاه از لئو تولستوی، روایتی جسورانه از کشمکش‌های درونی یک اشراف‌زاده جوان به نام یوگنی ایرتنیف است که پس از مرگ پدرش، به همراه برادرش آندری، میراث هنگفتی را به ارث می‌برد؛ میراثی که با بدهی‌های سنگینی همراه است. یوگنی، که برادرش آندری مسئولیت مدیریت املاک را بر عهده می‌گیرد، با مادرش در روستا ساکن می‌شود و در جستجوی آرامش، به گذشته و روابط ازدست‌رفته‌اش می‌اندیشد؛ پرس‌وجو از اهالی روستا، او را به سوی زنی متاهل می‌کشاند که شوهرش در شهر به سر می‌برد و این دیدار، او را به ورطه‌ای از هوس‌ها و عذاب وجدان فرو می‌برد. تولستوی این اثر را در سال 1889 نگاشته، اما به دلیل صراحت بی‌پرده‌اش در کاوش امیال انسانی، دست‌نوشته را در صندلی‌ای پنهان می‌کند تا همسرش آن را نیابد و در زمان حیاتش اجازه چاپ ندهد؛ داستانی که با روایتی ساده و خطی پیش می‌رود و گاه با پندهایی اخلاقی آمیخته است، یکی از شگفت‌انگیزترین آثار او به شمار می‌رود. نکته‌ای درخشان درباره شیطان این است که تولستوی دو پایان متفاوت برای آن نوشته – یکی در 1889 و دیگری در 1909 – و نسخه دوم تنها پس از مرگش در 1911 منتشر شد. رمان‌های حماسی جنگ و صلح و آنا کارنینا، جایگاه تولستوی را در اوج ادبیات داستانی جهان تثبیت کرده‌اند و محبوبیت او در روسیه چنان است که سکه طلای یادبودی به افتخارش ضرب شده است.

«یوگنی با شتاب به سوی خانه‌اش رفت، اما در راه، خاطرات گذشته به ذهنش هجوم آوردند: روزهای بی‌خیالی جوانی در شهر، روابطی که چونان سایه‌ای بر زندگی‌اش افتاده بودند. اکنون، در این روستای آرام، جایی که باد در میان درختان زمزمه می‌کرد، احساس می‌کرد شیطانی نامرئی او را به سوی گناهی کشانده که بازگشت از آن، چونان نبردی با خویشتن است. زن روستایی با چشمانی ساده و دل‌انگیز، نمادی از امیالی بود که سال‌ها سرکوبشان کرده بود؛ آیا می‌توانست در برابر این وسوسه مقاومت کند، یا باید همه چیز را رها می‌کرد؟»