علوم و فرهنگ اسلامی و به طور کلی تمدن اسلامی، به تدریج رشد کرد و بارور شد؛ مانند هر حرکت فکری و فرهنگی که مانند سلولی زنده پدید می آید و در صیرورت خویش، مراحلی را می گذراند تا سرانجام به دستگاهی کامل و متشکل تبدیل شود. جوشش علمی مسلمانان از نقطه معینی، با موضوع معینی و از طریق معینی آغاز شد. نقطه آغاز، مدینه پس از هجرت، شخص آغازگر، رسول خدا حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم و موضوع معین، قرآن کریم بود. در مدینه بود که مسلمانان برای نخستین بار ارزش فهمیدن را با شناخت آیات الهی از زبان پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم تجربه کردند و با مراجعه به آیات نازل شده و شخص رسول خدا-ص از مفاهیم آیات نازل شده می‌پرسیدند و این چنین، حلقه های یادگیری در درس شکل می گرفت و...