کتاب شریف مثنوی، اثر درخشان حضرت جلال‌الدین محمد بلخی، یکی از تحسین‌برانگیزترین آثار معنوی و عرفانی است که پس از قرن‌ها همچنان نزد جهانیان از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است.

کتاب مولانا و حکایت رنج انسان حاوی بیست‌وشش‌هزار بیت شعر حکیمانه و دل‌انگیز است که به‌جهت محتوای غنی و حکایات شیرین و پر رمز و رازش، از هنگام سروده‌شدن یعنی قرن هفتم هجری تاکنون، رونق‌بخش بازار همهٔ مشتاقانی بوده که از زندگی این جهانی، چشم به حقایقی فراتر از جاذبه‌های دلفریب و لذت‌های بی‌دوام آن دوخته‌اند. انسان‌هایی که گمشدهٔ اصلی خود را در شکوفایی نفس و به‌دست‌آوردن معرفت و فضیلت‌های بزرگ اخلاقی جستجو می‌کنند و داستان‌های مثنوی را بستری مهیا برای به‌دست‌آوردن این هدف مهم می‌دانند.

اینکه چه رازی در این کتاب نهاده شده که توجه به آن را تا این‌حد برای خوانندگانش شیرین و جذاب ساخته، خود به پژوهشی مفصل و مجزا نیازمند است، ولی به‌طور اجمال، می‌توان گفت که در عمق و باطن اشعار سروده‌شدهٔ این کتاب، ویژگی‌های تأمل‌برانگیزی به‌چشم می‌خورد که خواننده را به خود جذب می‌کند و در ذهن و جان او تأثیر سازنده به‌جای می‌گذارد. مهم‌ترینِ آن ویژگی‌ها به‌صورت گذرا عبارتند از:

۱- کتاب مثنوی و قصه‌های زیبای آن، برای دین‌داران به‌ویژه مسلمانان، ارائه‌دهندهٔ تصویری دل‌نواز، گرم و صمیمانه از خداوند است که تلقی‌های سرد و کم‌رمق را از چهرهٔ او می‌زداید و اشتیاق و عطش شناخت خدا را در جان آدمی صدچندان می‌کند. 

۲- علاوه‌بر معرفی خداوند به‌عنوان محبوبی زیبا، تصویر پیامبران و سیمای معنوی حضرت محمد (ص) نیز در این کتاب، از ویژگی ممتازی برخوردار است. 

۳- علاوه‌بر مفاهیم مهم دینی، توجه مولانا به موضوع انسان و ارزش‌نهادن به کرامت و منزلت والای او نیز از ویژگی‌های مهمی است که اشعار مثنوی را در نگاه ما زنده و قابل تأمل نگه داشته است. 

۴- طرح مسائل و موضوعاتی که انسان‌ها در طول قرن‌ها و با همهٔ تفاوت‌های فرهنگی، در پی یافتن درکی روشن و گزارشی قابل‌فهم از آنها بوده‌اند. 

۵- شاید دلیل دیگر جذابیت مثنوی معنوی، صورت منظوم و نیز استفاده از حکایات و قصه‌های شیرین و دل‌نواز این متن شریف باشد.