نون و قلم

کتاب «نون و قلم»، یکی از برجسته‌ترین آثار جلال آل‌احمد، در سال 1339 منتشر شد و با نثری طنزآمیز و نوآورانه، نگاهی نقادانه به اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران در آن دوره دارد. برخلاف دیگر آثار آل‌احمد که اغلب با لحنی جدی و صریح نوشته شده‌اند، این رمان با زبانی کنایه‌آمیز و داستانی، مسائل جامعه را به تصویر می‌کشد. داستان درباره گروهی از صوفیان است که علیه حاکم وقت قیام کرده و قدرت را به دست می‌گیرند، اما در اداره امور و اجرای عدالت با چالش‌های بزرگی مواجه می‌شوند. آل‌احمد در این اثر، با دیدی انتقادی به تصوف در ایران می‌نگرد و با ظرافت، پرسش‌هایی درباره ماهیت قدرت و عدالت مطرح می‌کند. هرچند برخی معتقدند فرقه‌ای که در داستان به تصویر کشیده شده به بهائیت اشاره دارد، اما داستان از فاش کردن جزئیات خاص پرهیز می‌کند و بر نقد کلی‌تر متمرکز است.

برای آشنایی با شیوه نگارش کتاب، بخشی کوتاه از آن:

<<یکی بود یکی نبود. غیر از خدا هیچ‌کس نبود. یک چوپان بود که یک گله بزغاله داشت و یک کله کچل، و همیشه هم یک پوست خیک می‌کشید به کله‌اش تا مگس‌ها اذیتش نکنند. از قضای کردگار یک روز آقا چوپان ما داشت گله‌اش را از دور و بر شهر گل‌گشادی می‌گذراند که دید جنجالی است که نگو. مردم همه از شهر ریخته بودند بیرون و این طرف خندق علم و کتل هوا کرده بودند و هر دسته یک جور هوار می‌کردند و یا قدوس می‌کشیدند. همه‌شان سرشان به هوا بود و چشم‌هاشان رو به آسمان.>>