کتاب پدران و پسران مشهورترین و محبوب‌ترین و به اعتقاد بسیاریْ بهترین رمان ایوان تورگنیف است؛ نخستین رمان بزرگ روسی که شهرت جهانی یافت و راه را برای آثار بزرگ نویسندگان بعدی چون داستایفسکی و تولستوی هموار کرد. افزون بر خوانندگان، نویسندگان بسیاری از جمله گوستاو فلوبر و ژرژ ساند و هنری جیمز و جوزف کنراد این اثر داستانی را ستوده یا از آن تأثیر پذیرفته‌اند. این شاهکار ادبیات کلاسیک روسیه، رمانی است غنی با سبکی درخشان و ظریف دربارهٔ روابط انسانی، دوستی و خویشاوندی، عشق و دل‌شکستگی و ایمان که در میان تابلوهایی و با قلم جادویی نویسنده ترسیم شده است. این رمان در روسیه و دههٔ ۱۸۶۰ میلادی می‌گذرد؛ در آخرین سال‌های پیش از لغو کامل نظام ارباب و رعیتی. شخصیت‌های این رمان، سیاه و سفید یا «تیپ» نیستند؛ نویسنده به هر کدام با عشق و همدلی عمیقْ ویژگی‌های بخشیده و کاری کرده که فراموش‌نشدنی شوند؛ هیچ‌کدام از شخصیت‌های رمان نه یک‌سره برحق‌ هستند و نه یک‌سره بر باطل و از همین رو، هم «پدران» و هم «پسران» جامعه‌ٔ آن روز از این رمان برآشفتند.

در این رمان، با «آرکادی» آشنا می‌شویم. آرکادیِ جوان بعد از فارغ‌التحصیل‌شدن از دانشگاه پترزبورگ و همراه با دوست پوچ‌گرایش، «بازاروف» به منزل پدری‌اش بازمی‌گردد. بازاروف پزشک جوانی است که مانند نسل اصلاح‌طلبش با همهٔ سنت‌ها مخالف است و در تقابل سنت و مدرنیته دست‌وپا می‌زند. او شخصیت تأثیرگذاری دارد. پدر آرکادی، «نیکولای» با خوشحالی دو مرد جوان را در املاک خود می‌پذیرد، اما برادر نیکولای، «پاول» به‌زودی از فلسفهٔ عجیب‌وغریب و نوپایی به نام «نیهیلیسم» که مردان جوان و به‌ویژه بازاروف از آن طرفداری می‌کنند، ناراحت می‌شود. نیکولای در ابتدا با خوشحالی از بازگشت پسرش به خانه استقبال می‌کند، اما به‌تدریج اضطراب وجود او را فرا می‌گیرد؛ زیرا متوجه می‌شود که نظرات پسرش بسیار تحت‌تأثیر آرای بازاروف است. از نظر او این عقاید رادیکال است و باعث می‌شود عقاید خودش را کنار بگذارد. در این رمان، پدران نماد نسلی محافظه‌کار و سنت‌گرا هستند که اصلاحات در آن‌ها به کندی رخ می‌دهد یا هرگز اتفاق نمی‌افتد و پسران، نماد نسلی دیگر هستند که در جدال با مکتب مخالف خود (یعنی پدران) قرار گرفته‌اند. رمان پدران و پسران در سال ۱۸۶۲ میلادی نوشته شده است.