گاه ناچیزی مرگ (نارنجی)

عرفان اسلامی به عنوان یک دستگاه فکریِ غنی و پربار، از زمان پیدایش خود تا به امروز، انسان‌های بزرگی را به صحنه‌ی تاریخ بشری معرفی کرده است: اشخاصی چون حسین منصور حلاج، عین‌القضات همدانی، روزبهان بقلی، شهاب‌الدین یحیی سهروردی و بسیاری دیگر، که هر یک به نوعی بر گنجینه‌های بینش و معرفت انسانی افزوده‌اند و آموزه‌های گسترده و عمیقشان از مرزهای جهان اسلام نیز فراتر رفته‌ است.

اما در میان این بزرگان، نام دو تن درخششی بس بیشتر از نام‌های دیگر دارد: مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، ملقب به خداوندگار و محی‌ الدین ابن عربی، ملقب به شیخ اکبر. درباره‌ی مولانا و جایگاه والای او در تاریخ اندیشه‌های اسلامی و اهمیت بی‌اندازه‌ی شاهکارش مثنوی معنوی در ادب فارسی، بسیار گفته‌اند و شنیده‌ایم. اما ابن عربی (با صرف نظر از آثار نسبتاً پرتعدادی که در این چند ساله‌ی اخیر درباره‌ی او به انتشار رسیده) در ایران آنقدر که باید و شاید شناخته شده نیست (مسلماً منظورمان در میان عامه‌ی مردم است، نه در میان اساتید و عالمان)؛ و این اندکی جای دریغ دارد، خصوصاً وقتی از تأثیر آثار و اندیشه‌های این عارف بزرگ بر بخش اعظمی از بزرگانِ فرهنگ و ادب پارسی آگاه باشیم. تأثیری که حتی به گمان بسیاری، حافظ نیز از آن برکنار نمانده بوده است.